LAYİHƏNİN RƏHBƏRİNDƏN

Dahi Azərbaycan bəstəkarı və musiqişünası Üzeyir Hacıbəylinin yaradıcılıq irsi xalqımızın milli sərvətidir və XX əsr Azərbaycan professional musiqi mədəniyyətinin, bəstəkar yaradıcılığının və musiqi elminin bünövrəsini təşkil edir. Müasir dövrdə milli-mənəvi dəyərlərimizin qorunması və dünyada təbliği baxımından Ü.Hacıbəylinin yaradıcılıq irsi mühüm əhəmiyyətə malikdir. Üzeyir bəyin ənənələrini yaşatmağı biz özümüzə mənəvi borc bilirik.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti möhtərəm cənab İlham Əliyevin sərəncamına əsasən beynəlxalq miqyasda qeyd olunan Üzeyir Hacıbəylinin 125 illiyi ilə əlaqədar olaraq, onun “Azərbaycan xalq musiqisinin əsasları” dərsliyinin müasir təhsil prosesinin tələbləri səviyyəsində yeni formatda nəşri hazırlanmışdır.

YUNESKO tərəfindən bəşəriyyətin şah əsərləri siyahısına daxil edilmiş Azərbaycan muğamının və aşıq sənətinin, eləcə də bu zəmində yaranmış bəstəkar yaradıcılığının inkişafında və tədqiqində, milli musiqi irsinin nəzəri əsaslarının öyrənilməsində Üzeyir Hacıbəylinin yaradıcılığı, xüsusilə “Azərbaycan xalq musiqisinin əsasları” qiymətli metodoloji və ensiklopedik mənbədir.

Onu da qeyd etmək vacibdir ki, Üzeyir Hacıbəyli tərəfindən önəmli hesab olunaraq 1920-30-cu illərdən təhsil planına daxil edilmiş “Azərbaycan xalq musiqisinin əsasları” fənni bu günə kimi həm orta ixtisas, həm də ali musiqi məktəblərində, o cümlədən, Ü.Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyasının, Azərbaycan Milli Konservatoriyasının bütün fakültələrində, onun özünün yaratdığı “Azərbaycan xalq musiqisinin əsasları” dərsliyi əsasında tədris edilir.

Müasir dövrdə də “Azərbaycan xalq musiqisinin əsasları” fənninin tədrisi yüksək ixtisaslı musiqiçi kadrların, milli musiqinin qanunauyğunluqlarını dərindən mənimsəyən və inkişaf etdirən bəstəkarların, musiqişünasların, musiqi ifaçılarının hazırlanmasında böyük əhəmiyyətə malikdir. Buna görə, təhsil prosesindəki bugünkü tələblərdən çıxış edərək, Ü.Hacıbəylinin “Azərbaycan xalq musiqisinin əsasları” dərsliyi yenidən çap olunmuşdur.

Üzeyir Hacıbəyli XX əsr Azərbaycan musiqi elmində lad nəzəriyyəsinin təməl daşını qoymuşdur. Onun “Azərbaycan xalq musiqisinin əsasları” fundamental elmi əsərinin meydana gəlməsi ilə musiqişünaslıqda yeni səhifə açılmışdır.

“Azərbaycan xalq musiqisinin əsasları” əsəri ilk dəfə 1945-ci ildə rus dilində çap olunmuşdur. İlk nəşrin redaktoru Üzeyir Hacıbəylinin ən çox dəyər verdiyi, sevimli tələbələrindən biri, görkəmli pianoçu və pedaqoq Kövkəb xanım Səfərəliyeva idi.

1950-ci ildə, Üzeyir bəyin vəfatından sonra “Azərbaycan xalq musiqisinin əsasları” əsərinin azərbaycan dilinə çevrilməsi və nəşrinin hazırlanması Ü.Hacıbəylinin digər bir tələbəsi, nəzəriyyə sahəsində bilavasitə onun yolunu davam etdirən Məmmədsaleh İsmayılova və bəstəkar Soltan Hacıbəyova həvalə olunur.

1952, 1957 və 1965-ci illərdə də “Azərbaycan xalq musiqisinin əsasları” təkrarən çap olunmuşdur.

1985-ci ildə isə Üzeyir Hacıbəylinin 100 illik yubileyinin beynəlxalq miqyasda qeyd olunması ilə əlaqədar “Azərbaycan xalq musiqisinin əsasları” azərbaycan, rus və ingilis dillərində işıq üzü görmüşdür. Sayca dördüncü olan bu nəşrin redaktoru musiqişünas-alim, Üzeyir bəyin tələbəsi Əminə Eldarova idi.

“Musiqi Dünyası” jurnalının elektron nəşrlər mərkəzi tərəfindən “Azərbaycan xalq musiqisinin əsasları” veb-saytı (azərbaycan, rus və ingilis dillərində) yaradılmışdır.

Üzeyir Hacıbəylinin “Azərbaycan xalq musiqisinin əsasları” dərsliyinin yeni nəşrinin hazırlanması layihəsi üzərində işə başlarkən, biz bütün bu nəşrləri cəmləşdirmiş, müqayisə edərək işləmişik və bunun da nəticəsində kitabın latın qrafikasında yenidən redaktə olunmuş çap nəşri meydana gəlmişdir.

Onu da qeyd etmək vacibdir ki, Üzeyir bəy öz əsərini sovet dövründə yazmışdır və buna görə də burada sovet dövlətinə və partiyaya minnətdarlıqla bağlı fikirlər öz əksini tapmışdır. Üzeyir bəyin ən böyük arzularından biri olan Azərbaycanın müstəqillik dövründə onun kitabının nəşri zamanı həmin fikirlərin redaktə edilməsini məqsədəuyğun saydıq.

Eyni zamanda, Üzeyir bəyin dərsliyinin aktuallığını və əhəmiyyətini nəzərə alaraq, bu nəşrə didaktik materiallar və metodik göstərişlər əlavə olunmuşdur ki, bu da özündə testləri, Azərbaycan ladlarına əsaslanan şifahi ənənəli musiqi irsindən və bəstəkar yaradıcılığından nümunələr siyahısını, noto-biblioqrafik, səs nəşrlərini və saytoqrafik materialları cəmləşdirir.

Həmçinin, kitabın elektron multimedia janrında DVD formatı nəşrə əlavə olunmuşdur ki, bu da geniş həcmdə audiovizual materialları əhatə edərək, zəngin ensiklopedik məlumat mənbəyi ilə təchiz olunmuşdur.

Bütün bunlar “Azərbaycan xalq musiqisinin əsasları” fənninin müasir tələblər səviyyəsində tədrisinə xidmət edir. Bu baxımdan inamla deyə bilərik ki, Üzeyir bəyin əsasını qoyduğu fənn və yazdığı dərslik bu gün Azərbaycanda ilk dəfə olaraq, bu cür yeni formatda təqdim olunur. Bu, həqiqətən də XXI əsrin dərsliyidir və bu dərslik Azərbaycan musiqisinin gələcəkdə də inkişaf istiqamətlərini müəyyənləşdirən bir yolun başlanğıcıdır.

“Azərbaycan xalq musiqisinin əsasları” kitabının yeni nəşrinin ərsəyə gəlməsində Azərbaycan Respublikasının Təhsil Naziri, professor Misir Mərdanovun böyük rolunu qeyd edərək, ona öz ehtiramımızı bildiririk.

Eyni zamanda, nəşrin hazırlanmasında əməyi olan bütün şəxslərə, həmkarlarımıza, musiqi xadimlərinə, musiqişünas-alimlərə minnətdarlıq edirik.

Xüsusi olaraq, “Azərbaycan xalq musiqisinin əsasları” kitabının müasir formatda çap və elektron nəşrinin yaradılmasında böyük əmək sərf edən «Musiqi Dünyası» jurnalının əməkdaşlarına minnətdarlıq etmək istərdik.

Üzeyir bəyin yaradıcılığı, ictimai və pedaqoji fəaliyyəti bizim üçün böyük bir örnəkdir və əminik ki, bütün nəsillər ondan qaynaqlanaraq, Azərbaycan musiqisini yüksəldəcək və dünyaya tanıdacaqlar.

 

Fərhad Bədəlbəyli